De 4 veel voorkomende valkuilen die tot scheiding leiden

Stel je voor dat je door een wetenschapper wordt geobserveerd terwijl je samen met je partner een conflict uitspreekt. Stel je voor dat die wetenschapper na die tijd met 94% zekerheid kan zeggen dat jullie NIET zullen gaan scheiden? Hoe fijn zou het zijn om daar iets meer zekerheid over te hebben? Te weten dat wat je doet, werkt, en je niet in de 4 heel veel voorkomende valkuilen stapt die zorgen voor heel veel verdriet en frustratie of zelfs scheiding?

Dat klinkt misschien bijna te mooi om waar te zijn, aangezien relaties en liefde zo ongrijpbaar en ingewikkeld lijken. Dat dacht ik ook, dat je gewoon geluk moest hebben, en dat dit nooit te voorspellen zou zijn. Toch is dit voorbeeld echt waar. John Gottman, een wetenschapper die al 43 jaar onderzoek doet naar gelukkige huwelijken, kan met 94% accuraatheid zeggen of jullie gaan scheiden in de komende 5 jaar, gebaseerd op deze vier valkuilen.

En het mooiste is: al zijn ze op dit moment aanwezig in je relatie, je kunt dat veranderen. Wat ik je vandaag ga vertellen zorgt er voor dat liefde kan groeien, omdat je het niet meer onbewust kapot aan het maken bent. Wat je hier leert helpt om verder te bouwen op een heel stevig fundament, dat elke relatie zou moeten hebben.

#1     KRITIEK

De eerste is kritiek. Je partner bekritiseren is iets anders dan een klacht uiten. Een klacht gaat namelijk over een specifieke situatie, terwijl kritiek betekent dat je een ander aanvalt op persoonlijkheid. Dat doet extra pijn, en het zet de situatie vast, want je partner heeft niet het gevoel dat hij of zij nog iets kan doen. Je kan niet zomaar je persoonlijkheid veranderen.

Een voorbeeld van kritiek is als je zegt: ‘Je hebt de hele avond alleen nog maar over jezelf gepraat. Je denkt nooit aan anderen, alleen maar aan jezelf.  Het maakt je niet uit hoe anderen zich voelen, je bent echt best wel egoïstisch!’

Op deze manier kan je partner niet veel doen om de situatie beter te maken, en is de kans heel groot dat hij of zij zich gaat verdedigen, waardoor de ruzie escaleert.

Een voorbeeld van een klacht is als je zegt: ‘Ik heb vanavond nog niets over mezelf kunnen vertellen. Ik zou het fijn vinden als we allebei kunnen vertellen over onze dag.’

Dit gaat specifiek over de situatie, en laat je partner in zijn of haar waarde. Het is uitgaan van het goede in je partner, en er altijd vanuit gaan dat dit een enkele situatie is.

Tegengif

Maar wat nou als je een klacht zo zou kunnen zeggen dat je niet alleen ruzie voorkomt, maar zelfs meer verbondenheid voelt? Dat kan! En dat is het tegengif voor kritiek.

Het heet een klacht zonder schuld, en het kan jullie relatie echt verder helpen. Dit gebeurt wanneer je bijvoorbeeld zegt: ‘Ik voel me een beetje buitengesloten door ons gesprek tot nu toe. Kunnen we alsjeblieft praten over mijn dag nu?’

Ik weet het, het is niet makkelijk. Het is je kwetsbaar opstellen, en dan kun je ook gewoon afgewezen worden, en dat doet pijn. Maar in de praktijk gebeurt dat niet vaak. Als je je zo kwetsbaar opstelt, en meteen een oplossing voor het ‘probleem’ aanbiedt waardoor je je weer goed zou voelen, is de kans veel groter dat je partner zegt: ‘Oh natuurlijk, sorry. Vertel, hoe was jouw dag?’

Kritiek is de eerste stap van de vier valkuilen, en als je jezelf er toe kunt brengen om geen kritiek te uiten, kun je de overige drie tegenhouden. Daarom is het heel belangrijk dat je kritiek al ondervangt. Onder elk kritiek punt ligt een verlangen. Ga bij jezelf na welk verlangen dat is, en ga van negatief (je doet ook nooit wat) naar positief (ik zou het zo geweldig vinden als je me hier even bij helpt). Het is een kleine aanpassing die een wereld van verschil kan maken in je relatie.

#2      Defensiviteit

Gottman omschrijft defensiviteit als zelfbescherming in de vorm van gerechtvaardigde verontwaardiging of onschuldig slachtofferschap in een poging om een vermeende aanval af te schermen. Dat is een beetje moeilijk misschien, maar het gaat er om dat je niet bezig bent met het verlangen van je partner (hoe dat ook gebracht is), maar met het verdedigen van jezelf. Het gebeurt vaak wanneer je bekritiseerd wordt. Maar wat voornamelijk het probleem is, is dat mensen defensief worden als ze ervan uitgaan dat hun partner ze wil beschuldigen, en niet kijken naar het verlangen dat er onder zit.

Op deze manier blijf je het probleem als het ware heen en weer pingpongen, en kom je niet verder. Ondertussen ben je jullie band stukje bij beetje aan het afbreken. Not fun!

Tegengif

Het tegengif is om de verantwoordelijkheid te accepteren voor het probleem, of in ieder geval een deel er van. Want geen enkel probleem is 100% één iemands schuld. Er is dus altijd een beetje verantwoordelijkheid te nemen. Één van de meest wijze, en moeilijke, dingen die ik hoorde van één van de koppels was van Ap, 47 jaar getrouwd, die zei: ‘Ik neem 100% verantwoordelijkheid voor deze relatie. Niet 50%, maar 100. Als ik iets niet leuk vind aan onze relatie, ga ik kijken wat ik er aan doe. Als wij ruzie hebben, maakt niet uit hoe het begonnen is, kijk ik hoe ik weer bij liefde kan komen.’ Deze man was een absolute marriage master, zoals John Gottman gelukkige stellen ook wel noemt, en dus is het niet iets wat je meteen morgen even kan doen. Maar je kunt beginnen met dit.

In plaats van zeggen: “Het is niet mijn schuld dat we altijd te laat zijn, het is jouw schuld”

Kun je zeggen: “Ja, daar heb je misschien wel gelijk in. Ik moet misschien beter mijn tijd indelen.”

Het gaat er niet om dat je kruiperig wordt, of alles maar ok vindt. Het gaat om het oprecht vinden van jouw aandeel in dit issue, of jouw aandeel in de oplossing.

Deze valkuil is bijna altijd aanwezig wanneer een relatie op knappen staat, en zorgt ervoor dat dat extra snel gebeurt. Als je dit gebruikt wil je dat je partner afstand neemt, maar het tegenovergestelde gebeurt vaak. Nog een voorbeeld:

Zij: ‘Heb je Saskia en Rob nog gebeld om te laten weten dat we vanavond niet komen zoals je vanochtend had beloofd?’
Hij: ‘Ik had het veel te druk vandaag. Je weet trouwens hoe druk mijn schema was. Waarom heb jij het niet gewoon gedaan?’

Hij reageert niet alleen defensief, maar draait het ook om en geeft haar de schuld.

Hij had ook kunnen zeggen: ‘Ai, dat ben ik vergeten. Ik had het je vanochtend moeten vragen, want ik wist dat mijn dag heel vol zat. Ik bel ze nu meteen.’

Je hebt misschien wel eens gehoord: ‘Je kunt gelijk hebben, of je kunt een gelukkig huwelijk hebben. Maar je kan het niet allebei hebben.’ Dan wordt dit meestal bedoeld. Defensiviteit lost helemaal niets op, maakt het probleem alleen maar groter. Want onthoudt: wat je wil is een liefdevolle relatie, dat is het doel. Deze vier valkuilen zorgen er voor dat je verder bij het doel weg drijft.

Dus het tegengif is jouw deel van het probleem of de oplossing accepteren en samen een oplossing zoeken, samen zoeken hoe jullie je er allebei beter bij kunnen voelen.

# 3     Minachting

Als kritiek en defensiviteit niet worden omgebogen, komt minachting er bij kijken. Minachting is de ergste van alle valkuilen, en heeft de meest directe link met scheiding. Anderen niet respectvol behandelen, sarcasme gebruiken en grapjes maken ten koste van de ander zijn allemaal vormen van minachting. Trouwens, zelfs als minachting, de ergste van de vier valkuilen, op dit moment aanwezig is in je relatie, is het nog niet gedoemd. Je kunt het altijd omdraaien. Maar onderschat de gevolgen van minachting niet. Dr. Gottman heeft zelfs gevonden dat degene die vaak minachtend reageren vaker griep hebben, of andere infectie ziekten. Het maakt niet alleen je relatie kapot, maar heeft ook invloed op psychische en fysieke gezondheid.

Dit is een voorbeeld van minachting: Als Maria thuis komt met de kinderen en ze vindt haar man Mark op de bank, tv kijkend, vraag ze of hij kan helpen met het eten klaarmaken. Als hij vervolgens zegt dat hij moe is, knapt Maria:

‘Jij bent moe? Alsjeblieft zeg. Ik ben de hele dag met de kinderen weggeweest, heb het huis bijgehouden, en het enige dat jij doet wanneer je thuis komt van werk is neerploffen op de bank en tv kijken. Ik heb geen tijd om met nog een kind te dealen. Probeer nog zieliger te zijn dan dit.’

Dat is minachting. We hebben soms een beeld van gepassioneerde relaties, waarbij er veel ruzie wordt gemaakt, en dit soort dingen gebeuren waarna één van de twee toch excuses aanbiedt en ze make-up seks hebben. Maar zo werkt het echt niet in ‘real life’. Deze valkuilen zorgen er voor dat er geen liefde meer wordt gevoeld, geen passie, geen verbondenheid. Het is destructief, en helpt passie absoluut niet.

Tegengif

Minachting is moeilijk in het moment op te lossen. Als een ruzie eenmaal op dit punt belandt, is het een hele uitdaging om er nog uit te komen.  Het tegengif zit hem in het dagelijks leven, buiten de ruzies om. Het tegengif voor minachting is om een sfeer van bewondering en lof te creëren.

Wanneer er sprake is van minachting, voelt één van de partners zich beter dan de ander. Dat is denk ik ook waarom, toen ik vroeg naar de definitie van respect, volgens de koppels het geheim van een gelukkig huwelijk, ze het omschreven als: nooit denken dat je beter of slimmer bent dan de ander. Het is het ultieme tegengif tegen minachting.

Je kunt dit voorkomen door elke dag te benoemen wat je leuk vindt aan je partner, wat je goed vindt, waar je blij mee bent, waar je dankbaar voor bent. Zoek naar de positieve dingen die je partner doet, en je zult ze vinden. ‘Dank je dat je vandaag het vuilnis buiten hebt gezet, ik ben zo blij dat jij dat doet.’ Of: ‘Ik vind het zo mooi hoe je met de kinderen om gaat, je bent echt een goede moeder/vader.’ Of: ‘Ik vind het zo knap hoe je mensen altijd aan het lachen krijgt binnen 5 minuten, dat is echt bijzonder.’

Doe dit elke dag, en je zorgt er voor dat minachting vrijwel geen kans meer krijgt.

# 4    Muur optrekken

Wanneer je tegen je partner praat, maar die lijkt er niet meer te zijn, of reageert niet meer, heeft hij of zij een muur opgetrokken. Het lijkt of diegene het expres doet, en kan heel frustrerend of machteloos voelen als je gewoon wil praten en er uit wil komen. Maar wat niet te zien is, is dat degene die een muur op trekt fysiek overspoeld wordt door emotie en daar niet mee om kan gaan. Hartslag gaat omhoog, en allerlei lichamelijke mechanismen slaan op hol. Heel vaak is het gewoon fysiek niet mogelijk voor deze mensen om te praten.

80% van de keren dat dit gebeurt, is het de man die een muur optrekt. Dat is niet om te beschuldigen, maar het is heel goed om te weten dat een vrouw tijdens een ruzie haar emoties kan verwerken door te praten, en dat bij een man het alleen maar verder oploopt. Wanneer hij een muur optrekt, probeert hij het niet erger te laten worden en zijn lichamelijke reacties onder controle te houden.

Hoewel ik een vrouw ben, en dus in de minderheid, heb ik ook vaak een muur opgetrokken. Zo oneerlijk voor mijn man, maar ik had het gevoel dat ik niet anders kon. En ook vaak het gevoel dat ik gelijk had, en boos wilde blijven. Het was zo ontzettend moeilijk om te praten, om iets over mijn lippen te krijgen, en mijn borst zat zo op slot dat ik het gevoel had dat het zou imploderen.

Maar toen ik deze vier valkuilen leerde wist ik dat ik er toch wat aan moest gaan doen. Dat was echt niet makkelijk, en ging ook helemaal niet perfect, maar ik begon met te benoemen dat ik niet kon praten. Dat kreeg ik er wel uit, omdat het niet met het specifieke probleem te maken had. Ik zei dus simpelweg: ‘Ik kan niet praten.’ Ondertussen wist mijn man al wel wat er gebeurde op die momenten, omdat ik het buiten meningsverschillen om had uitgelegd. Hij liet me dan even met rust, in plaats van door te vragen en praten, wat vaak de reactie is.

Na een tijdje werd het: ‘Ik kan niet praten, sorry’, en weer even later: ‘Ik kan er nu niet over praten, maar ik hou van je en ik wil dit oplossen als ik dat wel weer kan.’

Ik leerde het tegengif van Gottman, en paste het toe.

Tegengif

De eerste stap van het tegengif is het meningsverschil pauzeren. Dat deed ik door te zeggen dat ik niet kon praten, en dat was voor mijn man een teken dat hij even niets meer moest zeggen en afstand nemen. Kijk of je deze situatie kunt creëren, waarbij je partner weet wat er gebeurt. Je kunt eventueel ook een handgebaar afspreken. Het vervelende is namelijk dat wanneer we een muur optrekken, we niet willen dat het erger wordt en dat de ruzie of het meningsverschil stopt. Maar als je partner een muur optrekt, is jouw eerste instinctieve reactie om harder te gaan praten, of meer aan te vallen, omdat je er uit wil komen. Het heeft dus precies het tegenovergestelde effect. Het allerbelangrijkste is daarom dat je gewoon stopt, met de intentie om het later verder uit te praten als jullie weer rustig zijn.

Na een half uur is jullie hartslag waarschijnlijk genoeg gedaald om op een positieve en constructieve manier verder te praten.

De tweede stap is self-soothing, zelf-kalmering. Ik leerde hoe ik mezelf weer rustig kon krijgen op de momenten dat ik zo vast zat en eerlijk gezegd ook het liefst boos wilde blijven en niet praten. Dat voelt veel veiliger. Self-soothing kan van alles zijn, eigenlijk alles waar je rustig van wordt. Een boek lezen, muziek luisteren, een rondje wandelen. Ik deed vaak diep ademhalen en al mijn gevoelens echt proberen te voelen, in plaats van ze weg te drukken.

Als je geen idee hebt waar te beginnen, begin dan met te ademen. Focus je alleen op je adem, en stel je voor dat je je rustiger voelt. Als je daar alleen al denkt voel je je vaak al rustiger, en soms krijg je ineens een goed idee waardoor je rustiger gaat worden.

Dus je weet nu de vier valkuilen: kritiek, defensiviteit, minachting en muur optrekken. Je weet wat ze doen met je relatie, en je weet hoe je ze tegen moet houden. Je bent nu in staat een hele gezonde basis te bouwen voor je relatie, en er steeds meer uit te halen. Je weet nu meer dan het overgrote deel van de mensen over hoe je een gelukkige relatie kunt hebben! Ben je klaar voor 5 geheime wapens van gelukkige stellen die je relatie kunnen redden?

Liefs  Paulien

p.s. [Lees ALLES over twijfel: de oorzaken, oplossingen en succesverhalen]